Stikstofrest

Gewassen die veel stikstof nalaten

Vooral gewassen met een beperkte beworteling en/of groeiperiode of met een zeer hoge stikstofbehoefte laten vaak veel stikstof na in het profiel (stikstofrest). Dit zijn o.a. vollegrondsgroenten als (ijsberg)sla en prei en kool. Gewassen met een lage hoeveelheid stikstof in het profiel zijn o.a. spruiten, peen, suikerbiet en gras. Ook mais laat veel stikstof achter in het profiel, vandaar de wettelijke regeling van het telen van een vanggewas na mais. Mais neemt maar korte tijd stikstof op, vanaf eind mei, zodra het gewas enige bladmassa gaat maken totdat het gewas op lengte is, voor de bloei, rond half juli. Stikstof die na die tijd mineraliseert in de bodem wordt praktisch niet meer opgenomen en vinden we terug in het profiel na de oogst. Ook wintergraan laat door zijn lange afrijping meer stikstof achter dan je zou verwachten.

Voor de kans op uitspoeling is van belang wanneer de oogst van een gewas plaatsvindt. Als een gewas veel stikstof achterlaat is het minder een probleem indien de oogst tijdig plaatsvindt en er een goede groenbemester geteeld wordt. Deze kan dan prima de overgebleven stikstof opnemen en deze na bewerking in het voorjaar ten goede laten komen aan het volggewas. Dit is o.a. na granen, stamslabonen en vroeg geoogste vollegrondsgroenten. Mais, prei en o.a. aardappelen worden vaak te laat geoogst om nog een volwaardige groenbemester te telen en zijn daarom uitspoelingsgevoelig.

Gewassen met een laag stikstofoverschot

Gewassen met een laag stikstofoverschot hebben een hoog rendement van de gegeven stikstof en laten relatief weinig stikstof na direct na oogst. Dit is o.a. afhankelijk van de beworteling van een gewas. Een gewas met een diepe beworteling heeft in het algemeen een hoge benutting en dus een laag stikstofoverschot. Ook de stikstofbehoefte speelt een rol.

Wintertarwe heeft een hoge behoefte, een lange groeiperiode en een diepe beworteling en daarmee een laag overschot. Aardappelen daarentegen hebben een matig wortelstelsel en een hoge behoefte en laat gemakkelijk stikstof achter in het profiel. Andere gewassen met een laag stikstofoverschot zijn verder o.a. peen, dat ook een lage behoefte heeft, suikerbieten (lange groei en matige behoefte) en grasland (lange groei, hoge productie).

Een laag stikstofoverschot wil niet altijd zeggen dat het gewas weinig stikstof achterlaat in het profiel. Dat hangt samen met de periode dat een gewas stikstof opneemt, de bewortelingsdiepte en de periode van opname tot oogst.